Ludowe gorsety – bogactwo wzorów i ozdób

Wbrew powszechnie panującej wiedzy polski folklor to symboliczno-artystyczna dziedzina bogata nie tylko kulturowo (taniec, muzyka, tradycja), ale również pod względem wzornictwa i ozdób w ludowych strojach. Jednym z najbardziej urozmaiconych pod tym kątem elementów ubioru od zawsze były niewątpliwie kobiece gorsety, w których nie brakowało barwnych haftów o kwiatowych motywach, koralików, a niekiedy nawet cekinów.

Artykuł powstał dzięki producentowi bielizny damskiej Kinga

Mimo iż polski folklor może poszczycić się liczbą ponad stu strojów ludowych, tylko niektóre z kobiecych kreacji zwieńczone są gorsetem. Oto najpopularniejsze z nich

Strój Bytomski (rozbarski)

Dopasowane w pasie gorsety szyto z jednobarwnych, sukiennych tkanin, z żakardową, jednobarwną wstążką w tkane kwiaty tworzącą coś na kształt półokrągłego karczku. Zapięcie gorsetu, na guziki, również obszyte jest kolorową tasiemką, a ponieważ gorsety bytomskie nie są pokryte haftem ich jedynym ozdobnikiem prócz tasiemek w haftowane kwaty są sznury korali ze złotym krzyżykiem.

Strój Górali Łąckich

Gorsety szyte z aksamitu w kolorze czarnym, bordowym lub granatowym, składały się z trzech części, dwa przody i plecy, sznurowane czerwoną wstążką wiązaną w kokardę na piersi. Dolną część gorsetu zdobiły kaletki lub wąska falbanka.

W starszych wersjach gorsetów jedynym ozdobnikiem stawały się proste naszycia lub ozdobne koraliki i guziki. Dopiero w późniejszych czasach zaczęto ozdabiać je kwiatowymi haftami, które z biegiem lat stały się coraz większe i bogatsze, przy czym zrezygnowano z wykończeń falbankami.

Strój Górali Żywieckich

Gorsety w strojach Górali Żywieckich były najdroższą częścią garderoby. Mało wycięty pod szyją z owalnym dekoltem i zapinany na guziki lub sznurowany, przy czym wstążka przeciągana była przez druciane zaczepy z obu przednich części i wiązana od góry ku dołowi, gdzie zaplatało się kokardę.

Dolną część gorsetu ozdabiały kaletki lub baskinki, a dopiero po pierwszej wojnie światowej zaczęto bogato zdobić gorsety cekinami i kolorowymi haftami z motywami kwiatowymi (wzory bukietu w kształcie serca, lub górskie lilie), które pokrywały całe plecy i przody gorsetu. Pierwsze gorsety Górali Żywieckich szyto z wełny, potem zaczęto stosować adamaszek i brokat, by ostatecznie poprzestać na aksamicie.

Strój Kaszubski

Gorsety w kobiecych strojach spełniały tę samą funkcję co kamizelki w męskich kreacjach. Szyto je z gładkim materiałów, początkowo wełniano-lnianych, potem z aksamitu, wyszywano złotymi lub srebrnymi nićmi, i niczym nie ozdabiano. Dopiero przeszło sto lat temu przyjęło się, że gorsety zaczęto zdobić pięknym, wielobarwnym haftem z kwiatowym motywem.

Strój Kujawski

Gorsety były częścią stroju noszoną tylko przez panny. Mocno dopasowane do ciała, z zakończeniami w kształcie trapezów i wszystkimi elementami obszytymi lamówką wykonaną z tasiemki, w kolorze kontrastującym z kolorem gorsetu. Z kolei do samego wiązania gorsetu używano wąskich wstążek.

Strój Kurpiowski

W tylnej części gorset był dopasowany do ciała, jednak od linii talii rozszerzał się w klosz, gdzie przedłużeniem szwów rozcięcia stawały się klapki. Przednia część gorsetu była od tyłu luźniejsza, z kolei środkowa część była na tyle krótka, że bez problemu odsłaniała koszulę.

Początkowo do szycia wykorzystywano wełnę, a dopiero z biegiem lat zaczęto stosować jedwab, natomiast kwestie doboru kolorów zależne były od statusu kobiet je noszących – panny i młode dziewczyny ubierały gorsety w jaśniejszych kolorach, dla mężatek i kobiet w podeszłym wieku przeznaczone były kolory o ciemniejszych tonacjach.

Strój Krzczonowski

Do szycia gorsetów wykorzystywano aksamitu lub specjalnego weluru, zazwyczaj w kolorze czarnym, choć spotykało się również takie kolorze wiśniowym, filetowym lub zielonym. Mocno dopasowane w talii z opadającymi na biodra piętnastoma dużymi klapami, z szerokim podkrojem pod szyją i pod pachami, które obszywano kolorowymi wstążeczkami.

Gorsety bogato zdobiono tasiemkami i wstążkami, a także wykonanymi z jedwabiu, bawełny lub metalowych nici aplikacjami w kształcie kogutów bądź figur geometrycznych. Ozdoby gorsetu zawsze układały się w szerokie albo wąskie pionowe paski i linię poziomą przy dolnej krawędzi. Natomiast do sznurowania gorsetu używano przekładanej naprzemiennie zielonej i czerwonej tasiemki.

Strój Podlaski

Podlaskie gorsety fasonem przypominały kabaty, chociaż różniły się krojem pleców. Gorset zazwyczaj szyto z czarnej satyny, obszywanej na krawędziach czerwoną i żółtą tasiemką. Przody nakrycia zachodziły na siebie i posiadały żółte stebnowania, z kolei na przodzie i na bokach gorsetu przyszywano kolorowe guziki.

Jak widać, współczesne komplety bielizny mało mają wspólnego z dawnym strojem ludowym. Są stworzone by podkreślać, uwydatniać kobiece kształty a nie być po prostu codziennym ubiorem. Niemniej czasy się zmieniają więc i trendy modowe się inaczej kształtują. Współcześni producenci gorsetów, jak Kinga, stawiają na pięknie wykrojoną bieliznę, która oprócz tego że zdobi, nadaje płci pięknej tajemniczości i uwodzicielskiego seksapilu.