Syrop wykrztuśny – jak działa i kiedy warto go stosować?

Syrop wykrztuśny można kupić w aptece bez recepty. Stosuje się go w chorobach górnych dróg oddechowych, w których występuje mokry kaszel. Jak działa ten rodzaj syropu i kiedy warto go przyjmować? Dowiedz się więcej.

Syrop wykrztuśny – na jaki kaszel stosować?

Leki wykrztuśne stosuje się w kaszlu mokrym. Inaczej nazywany jest on kaszlem produktywnym (wilgotnym), ponieważ towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny (plwociny). Najczęściej jest objawem [1]:

• rozstrzenia oskrzeli;
• przewlekłego zapalenia oskrzeli;
• przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP);
• astmy;
• eozynofilowego zapalenia oskrzeli.

Plwocina różni się konsystencją, kolorem i ilością w zależności od przyczyny choroby. Na przykład przezroczysta i lepka występuje u chorych na astmę, a śluzowa i gęsta w przewlekłym zapaleniu oskrzeli. Na podstawie wyglądu odkrztuszanej wydzieliny lekarz może dokonać rozpoznania choroby [1].

Jak działa syrop wykrztuśny?

Zadaniem leków wykrztuśnych (sekretolitycznych) jest nasilenie odkrztuszania, by ułatwić usunięcie wydzieliny. Dzieje się to na skutek zwiększenia jej nawodnienia i objętości oraz zmniejszenia lepkości. Dzięki temu jej transport przez rzęski nabłonka tchawiczo-oskrzelowego do punktów kaszlowych przebiega sprawniej. A gdy zostanie uruchomiony mechanizm odruchu kaszlowego, następuje łatwiejsze odkrztuszenie upłynnionej wydzieliny [2]. Tym samym działanie syropu wykrztuśnego skupia się na ułatwieniu oczyszczenia dróg oddechowych z zalegającej flegmy.

Co powinien zawierać syrop wykrztuśny?

Dobry syrop wykrztuśny rozrzedza wydzielinę i nasila jej odkrztuszanie. Dlatego w składzie powinny znaleźć się składniki, które upłynniają zalegającą flegmę, czyli istotnie wpływają na zmiany fizyczno-chemiczne śluzu [2].

W aptekach można bez recepty kupić syrop na kaszel mokry, w którym znajduje się jedna z poniższych substancji czynnych [2]:

• gwajafenezyna: zwiększa objętość wydzieliny oskrzelowej oraz obniża jej lepkość;
• sulfogwajakol: stymuluje gruczoły oskrzelowe do zwiększania wydzielania śluzu;
• karbocysteina: zwiększa płynność śluzu i łagodzi stan zapalny;
• erdosteina: poprawia ruch rzęskowych i przyspiesza leczenia mokrego kaszlu;
• bromheksyna: rozrzedza śluz i nasila częstotliwość odkrztuszania.

W leczeniu mokrego kaszlu wykorzystuje się również syrop wykrztuśny na bazie ambroksolu. Jest to pochodna bromheksyny, ale ma nieco silniejsze i dłużej utrzymujące się działanie. Zadaniem tej substancji jest zwiększanie wydzielania śluzu w drogach oddechowych i obniżanie jego lepkości. Dzięki temu upłynniony śluz pobudza ruchliwość rzęsek i pozwala na łatwiejsze odkrztuszanie plwociny. Poza tym syrop z ambroksolem ma właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Przyspiesza leczenie mokrego kaszlu i ułatwia oddychanie [3].

Kiedy warto stosować syrop wykrztuśny?

Leki wykrztuśne są stosowane w ostrych i przewlekłych chorobach układu oddechowego z nadprodukcją śluzu [3] oraz przy wszelkich schorzeniach, której towarzyszy zaleganie gęstej i nadmiernej lepkiej wydzieliny. Mogą być również przyjmowane przy kaszlu suchym, w którym występuje niewielka ilość flegmy. Syrop wykrztuśny mogą spożywać dorośli oraz dzieci powyżej 1. roku życia.

Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie preparaty są przeznaczone dla maluchów. O ile syrop z ambroksolem może być podawany najmłodszym, o tyle gwajafenezyna jest zarejestrowana dla pacjentów powyżej 6. roku życia [2]. Kobiety w ciąży i karmiące piersią stosowanie syropu wykrztuśnego powinny skonsultować z lekarzem. Niektóre substancje czynne nie mogą być przyjmowane w tych okresach, ponieważ ich spożywanie grozi wystąpieniem powikłań.

Podobna sytuacja dotyczy pacjentów po niektórych operacjach, np. neurochirurgicznych i okulistycznych. W takich przypadkach nie jest wskazane nasilanie odruchu kaszlowego, a co za tym idzie zwiększanie częstotliwości odkrztuszania wydzieliny. Podczas kaszlu następuje ogólne pobudzenie i wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, co może zwiększać ciśnienie wewnątrz czaszki i gałki ocznej [1].

W przypadku wątpliwość związanych z bezpieczeństwem stosowania wybranego syropu wykrztuśnego warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia:

[1] Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 12.12.2023)).

[2] Krenke K. i in., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja, Lekarz POZ 3/2022: 173-192.

[3] Doniec Z., Ambroksol – lek o wielokierunkowym działaniu z możliwościami stosowania w astmie oskrzelowej, Lekarz POZ, 2021, 1: 31-28.

Artykuł powstał we współpracy z marką Deflegmin